Badanie statystyczne jest ogółem działań, prowadzonych w celu pozyskiwania danych i poznania prawidłowości w występowaniu zjawisk masowych. Ich przedmiotem są określone zbiorowości (populacje), stanowiące zbiór powiązanych ze sobą jednostek, które mimo to nie są identyczne. Badanie takie może mieć dwojaki charakter:

- pełny – obejmujące całą populację,

• częściowy – prowadzone na wybranych (np. losowo) elementach populacji, reprezentatywnej dla określonej grupy.

•  

Wydaje się, że pełny obraz danych, a tym samym jedyny wiarygodny obraz badań, otrzymać można wyłącznie przy badaniu pełnym, jednak na korzyść badania częściowego przemawia kilka argumentów, przede wszystkim taki, że przebadanie całej populacji jest po prosty niemożliwe. Głównie ze względu na ogromne koszty jakie by się z tym wiązały, ilość czasu do tego potrzebą oraz fakt, że badanie całej populacji (zbioru) może wiązać się z jej zniszczeniem, np. podczas badania kontroli jakości produktów w fabryce. Badanie częściowe może przybrać postać badania:

- reprezentacyjnego – obejmującego część populacji wybraną losowo,

- monograficznego – obejmującą ustaloną część populacji,

• ankietowego - inaczej badanie sondażowe.

Badanie statystyczne składa się z kilku etapów:

- planowania, podczas którego należy sprecyzować cel badania, zdefiniować zbiorowość, która będzie objęta badaniem, dokonać wyboru cech statystycznych, czyli pewnych właściwości jednostki statystycznej, wchodzącej w skład populacji i metod statystycznych,

- obserwacji statystycznej, która polega na zbieraniu danych liczbowych, czego dokonuje się poprzez obserwacje spisowe, bieżącą obserwacje, lub przy zastosowaniu innych metod, w efekcie których otrzymujemy materiał do dalszej analizy,

- opracowania zebranego materiału, czyli pogrupowania, zliczenia, segregacji, stworzenia szeregów statystycznych, czyli ciągów wielkości statystycznych uporządkowanych w sposób rosnący lub malejący według określonych cech,

- sporządzenie opinii i wniosków z badania.

Badanie statystyczne jest metodą badań naukowych stosowaną w wielu dziedzinach nauki, np. w demografii, ekonometrii, biometrii czy statystyce gospodarczej.